DILEMA REŠENA Šta se dešava sa računom u banci koji se ne koristi i da li možemo da očekujemo neka dugovanja?

Jedan čitalac ima ovlašćenje za jedan stari majčin tekući račun na koji je ona nekada dobila penziju, a odavno je ne prima, jer je otvorila račun u drugoj banci. On takođe ima račun u toj, prvoj banci i zahvaljujući elektronskom bankarstvu može da ga vidi. Tamo je više od decenije kao jedini dug stajalo 36 dinara. Odjednom se pojavilo dugovanje od 220 dinara. U kol-centru banke pitao je kako je „mrtav” račun odjednom oživeo i počeo da proizvodi troškove za onoga koji ga ne koristi. Bankarski službenici pravdali su se time da im je od 31. maja 2021.

Narodna banka Srbije (NBS) naložila da počnu da naplaćuju održavanje tekućeg računa. To, međutim, nije istina i kako je nesumnjivo to postalo učestala praksa Narodna banka je to sprečila, a ovaj slučaj je u najnovijim izveštaju o zaštiti korisnika finansijskih usluga navela kao jedan primer neprimerenog ponašanja banaka.

Naime, NBS je utvrdila da jedna banka ima ogroman broj neaktivnih računa korisnika (računa kod kojih po nalogu klijenata nisu obavljane transakcije, odnosno kod kojih nije ostvaren priliv na račun u poslednjih nekoliko godina) i potraživanja u vezi s tim računima s velikom docnjom (po osnovu davno realizovanih čekova bez pokrića, dozvoljenog prekoračenja, naknada za održavanje i kamata). U velikom broju slučajeva korisnici nisu ni bili svesni da račun nije zatvoren i da banka ima određeno potraživanje prema njima u vezi s tim računom, jer su poslednji kontakt s bankom imali pre više godina, a banka ih nakon toga nije informisala o dugovanju.

Za dugovanje bi najčešće saznali u trenutku kad podnesu zahtev za odobrenje kredita u drugoj banci (i to na osnovu uvida u evidenciju Kreditnog biroa). Banka je otpis zastarelih potraživanja koja ispunjavaju uslove za to vršila eventualno tek kad se klijent, nakon saznanja o dugu po tekućem računu obrati banci i zahteva to. NBS je naložila banci da izvrši detaljnu analizu svih neaktivnih računa korisnika i da otpiše sva potraživanja kod kojih je, prema odredbama Zakona o obligacionim odnosima, nastupila zastarelost. To su za sva potraživanja u vezi sa neaktivnim računom kod kojih korisnik pet ili više godina nije plaćao (naknade za vođenje ili održavanje računa, kamate na dozvoljeno ili nedozvoljeno prekoračenje ili drugo povremeno davanje u vezi s računom). Banci je naloženo da izvrši otpis celokupnog potraživanja po tom osnovu (ako u tom periodu nije nastupio prekid zastarevanja u skladu s zakonom, odnosno ako je nastupio prekid zastarevanja ali je od tog prekida prošlo pet ili više godina), jer je zastarelo samo pravo iz kog proističu povremena davanja. Što znači da je banka izgubila pravo da zahteva ne samo buduća povremena davanja nego i povremena davanja koja su dospela pre ove zastarelosti.

Za povremena potraživanja u vezi sa neaktivnim računom kod kojih nije zastarelo samo pravo iz kog proističu povremena davanja naloženo je da otpiše kao zastarelo svako pojedinačno (povremeno) potraživanje koje je dospelo pre tri ili više godina (ako u tom periodu nije nastupio prekid zastarevanja u skladu sa zakonom, odnosno ako je nastupio prekid zastarevanja ali je od tog prekida prošlo tri ili više godina). Takođe i za potraživanja u vezi sa neaktivnim računima koja nisu povremena (na primer potraživanja po osnovu izdatih čekova) da otpiše sva potraživanja kod kojih je nastupio opšti rok zastarelosti od deset godina.

Ukupan materijalni efekat pomenute odluke centralne banke za korisnike je samo u slučaju jedne banke bio veći od 30 miliona dinara. Takođe, kako bi se za klijenta otklonile negativne posledice koje su prouzrokovane propustima banke koji se odnose na njena potraživanja u vezi sa neaktivnim računima banci je naloženo da, za sva zastarela potraživanja po osnovu ovih računa, izvrši ažuriranje podataka u Kreditnom birou, tako što će ih evidentirati kao potraživanja ugašena otpisom sa datumom kada su zastarela, prenosi Politika.